De woningbouw groeit in 2017 wederom verder door. De verwachting is dat er in 2017 57.000 nieuwbouwwoningen opgeleverd zullen gaan worden. Daarnaast is de vergunningverlening wederom verder toegenomen naar een jaartotaal van 61.500 verleende vergunningen op jaarbasis, halverwege 2017. Hoeveel daarvan zijn toe te schrijven aan bouwers voor de markt, particuliere opdrachtgevers en corporaties?
In de afgelopen maanden was deze vraag niet te beantwoorden, doordat het CBS per 1 januari 2017 gestopt is met het maandelijks publiceren van cijfers over de vergunningverlening naar type opdrachtgever. Eind augustus is er echter een nieuwe tabel beschikbaar gekomen met daarin de aantallen vergunningen naar type opdrachtgever op kwartaalbasis. Hoewel de aantallen in deze tabel een stuk lager uitkomen dan in de maandtabel omtrent de totale vergunningverlening, geeft de tabel toch een goed beeld wat er momenteel gaande is.
Aantal verleende bouwvergunningen naar type opdrachtgever en eigendom (voortschrijdend 12-maandstotaal).
Bron: CBS, bewerking BouwKennis, oktober 2017
Krimp omgeslagen in flinke groei
Laten we om te beginnen kijken waar op dit moment de groei vandaan komt. Dat blijken voornamelijk bouwers voor de markt te zijn. In de afgelopen twee kwartalen tijd is de krimp van de vergunningverlening hier omgeslagen in een flinke groei. Zo lag de vergunningverlening op jaarbasis in het eerste kwartaal van 2017 31% hoger dan in dezelfde periode een jaar geleden. In het tweede kwartaal zet de groei verder door en werden er op jaarbasis zelfs 50% meer vergunningen verleend dan in het tweede kwartaal van 2016.
Vooral de vergunningverlening voor huurwoningen van bouwers voor de markt groeide flink in het afgelopen kwartaal: +80% ten opzichte van een jaar geleden. De verklaring voor deze forse groei komt uit het feit dat er op veel locaties momenteel grote vraag is naar middeldure huurwoningen, terwijl daar nauwelijks aanbod is van dit type woning. Corporaties bedienen deze markt nauwelijks, omdat het niet tot hun kerntaak behoort. Particuliere opdrachtgevers bouwen überhaupt maar een handvol huurwoningen, dus zijn het de bouwers voor de markt die in deze markt springen.
De oproep die Marnix Norder van vereniging van woningcorporaties, Aedes, deed om de nieuwbouwproductie van corporaties in 2021 verdubbeld te hebben ten opzichte van 2015 begint inmiddels ook zichtbaar te worden in de vergunningverlening. Zo nam de vergunningverlening op jaarbasis voor corporaties in het tweede kwartaal van 2017 met 7% toe ten opzichte van dezelfde periode een jaar geleden. Het gaat hier voornamelijk om huurwoningen: daar groeide de vergunningverlening met 15% ten opzichte van een jaar geleden, terwijl de vergunningverlening voor koopwoningen in het tweede kwartaal van 2017 juist 29% lager ligt dan een jaar geleden. Daarmee wordt duidelijk dat corporaties hun kerntaak, het bouwen en beheren van betaalbare huurwoningen, (weer) serieus nemen.
Ontwikkeling vergunningverlening naar type opdrachtgever en eigendom (% jaar-op-jaar)
Bron: CBS, bewerking BouwKennis, oktober 2017
Particuliere opdrachtgevers
Een heel ander beeld laten particuliere opdrachtgevers zien. Hier nam de vergunningverlening met 4% toe in het afgelopen kwartaal, maar is er wel sprake van een flinke daling van het groei percentage. Zo kwam de groei van de vergunningverlening in het derde kwartaal van 2016 nog uit op 62%. De reden van deze daling kan gevonden worden in het feit dat nieuwbouwlocaties momenteel weer massaal door bouwers voor de markt en/of corporaties ingevuld worden. In de crisis lieten vooral de bouwers voor de markt het afweten, omdat ze nieuwbouwprojecten niet of nauwelijks verkocht kregen. Gemeentes zagen zich toen vaak genoodzaakt om met particuliere opdrachtgevers in zee te gaan. Dit vroeg echter om veel meer inspanning vanuit de gemeente zelf om de bouwgronden verkocht te krijgen, omdat voor elke kavel een andere koper gevonden moest worden, terwijl bouwers voor de markt meestal juist hele velden afnamen waarop een groot aantal woningen gebouwd werden.
Nu de markt weer aangetrokken is, is het dus logisch dat gemeentes weer kiezen voor de ‘makkelijke’ weg en gehele bouwvelden in een keer bij bouwers voor de markt wegzetten. Toch ligt de vergunningverlening aan particuliere opdrachtgevers momenteel een stuk hoger dan vlak voor het uitbreken van de financiële crisis, toen er op jaarbasis ruim 9.200 vergunningen aan particuliere opdrachtgevers verleend werden. De huidige aantallen komen echter bij lange na nog niet in de buurt van het hoogtepunt van 21 jaar geleden. Toen werden er in september 1996 op jaarbasis meer dan 16.000 vergunningen afgeven aan particuliere opdrachtgevers.
