Rotterdam – 23 september 2019. Ondanks de goed gevulde orderportefeuilles staan duizenden toekomstige bouwprojecten in de wachtstand. De bouwsector kampt met een personeelstekort en langere levertijden van bouwmaterialen, daar is recentelijk het stikstofprobleem bovenop gekomen. Op dit moment is nog onzeker hoe het kabinet dit vraagstuk denkt op te lossen. Intussen is het aantal afgegeven bouwvergunningen voor nieuwe woningen al heel 2019 aan het dalen. Ook in de utiliteitsbouw treedt in het tweede kwartaal van 2019 een stagnatie op. BouwKennis gaat in haar septemberraming uit van een productie van 69.000 nieuwbouwwoningen in 2019. Vanaf 2020 zal het aantal opgeleverde woningen dalen naar 68.000 in 2020 en 66.000 in 2021. De utiliteitsbouw groeit naar verwachting nog verder tot € 4,15 miljard in 2019 en € 4,35 miljard in 2020. In 2021 stagneert de groei en wordt er € 4,40 miljard geproduceerd.
Ondanks de hoge vraag naar woningen en gebouwen kampt de bouwsector momenteel met een aantal omvangrijke uitdagingen. De vernietiging van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) door de Raad van State op 29 mei jl. heeft ervoor gezorgd dat er in de buurt van Natura 2000 gebieden in principe geen bouwvergunningen worden afgegeven voor projecten waarbij stikstofdepositie wordt veroorzaakt. Dit probleem komt bovenop de uitdagingen die de bouwsector al had: een tekort aan personeel en de langere levertijden van bouwmaterialen.
De situatie in de bouwsector is door deze capaciteitstekorten al overspannen, wat gepaard gaat met grote prijsstijgingen en financiële risico’s voor aannemers. Deze worden doorberekend in de prijs voor eindklanten. Sinds medio 2016 zijn nieuwbouwwoningen gemiddeld een ton duurder geworden. De afzet van nieuwe koopwoningen neemt hierdoor af, van bijna 36.500 woningen in 2017 tot naar schatting 32.000 op jaarbasis in 2019.
Nadat er in 2018 bijna 66.000 nieuwbouwwoningen opgeleverd werden, bereikt de woningbouw in 2019 voorlopig het plafond op 69.000 woningen. Als gevolg van de rappe daling in de vergunningverlening – mede door het afschaffen van het stikstofcompensatieprogramma PAS – zal het aantal opgeleverde woningen vanaf 2020 afnemen. BouwKennis gaat ervan uit dat de woningnieuwbouw iets af zal nemen tot 68.000 woningen in 2020 en 66.000 woningen in 2021.
Ook in de utiliteitsbouw dreigt het stikstofprobleem de uitgifte van nieuwe bedrijventerreinen te bevriezen, waarmee de bouwproductie op de middellange termijn in gevaar komt. Daarnaast is het bedrijfsleven door de onzekere economische situatie voorzichtiger met uitbreidingsinvesteringen, waardoor de vergunningverlening stagneert. Het zijn met name de exportgerichte industriële ondernemingen en de agrarische sector waar de vergunningverlening in 2019 tegenvalt.
Gezien de omvang van de huidige werkvoorraad is er in 2019 en 2020 nog ruimte voor verdere groei van de utiliteitsnieuwbouwproductie. Deze groeit in 2019 met 6% naar een waarde van € 4,15 miljard en in 2020 met 5,5% naar € 4,35 miljard. Na 2020 ondervindt ook de utiliteitssector de gevolgen van de afnamenede vergunningverlening. In 2021 zal de nieuwbouw van utiliteitsgebouwen daarom blijven steken op € 4,40 miljard.
